Chào các bạn,
Bài chia sẻ này là kết hợp những kinh nghiệm của mình và report trong một training mà mình có được tham dự về Innovation in Learning and Teaching – Sáng tạo trong dạy và học, một điểm mà Việt Nam còn phải nỗ lực cố gắng rất rất rất nhiều.
Mình tham dự của GS Richard Felder, North Carolina State University. Giáo sư có vài chục năm kinh nghiệm về sáng tạo trong phương pháp dạy học, đặc biệt là cho khối ngành công nghệ kỹ thuật. GS Richard Felder thường được các trường đại học công nghệ hàng đầu ở Châu Á mời đến giảng dạy về phương pháp giảng dạy trong giáo dục bậc đại học.
Sáng tạo trong dạy và học là những điều cực kỳ thiết yếu không chỉ cho các giáo viên mà cho tất cả các học sinh, sinh viên. Và một trong điểm sáng tạo đó là cần phải hiểu teaching and learning style của mình ra sao để phát huy và cùng hỗ trợ nhau phát triển.
Các trường đại học lớn trên thế giới hiện nay có môn Technical communication dành cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên khối khoa học kỹ thuật để có thể biết cách giao tiếp truyền tải kiến thức tới audience. Việc này là để tránh khi mình đang thao thao bất tuyệt nói về một con khủng long còn khán giả hay học trò ngồi dưới hoặc là chẳng hiểu gì hoặc là nghĩ rằng mình đang nói về một con gà.
Ở Mỹ hay Châu Âu, trở thành giáo viên giỏi của năm hay của một nước – teacher of the year, không phải là do họ có đầy đủ công cụ và kỹ thuật – những công nghệ chỉ là cái hỗ trợ cho họ mà thôi, họ trở thành the best là nhờ sự đam mê, yêu nghề và sáng tạo.
Những lời giới thiệu dài dòng chỉ muốn nói là Bạn hoàn toàn có thể trở thành giáo viên giỏi nhất xã, nhất tỉnh, nhất Việt Nam và thực sự đó cũng là tầm cỡ thế giới rồi.
(Sinh viên giờ năng động, học cũng giỏi, chơi cũng giỏi, nhiều khi xét nét thầy cô quá trời! Các cô các cậu cũng nên học cách Tha thứ cho thầy chứ. Thầy cô cũng còn đang học để làm việc với các bạn, thầy cô có phải là người biết tuốt đâu. Thế nên các bạn cùng học với thầy cô cũng là giúp chính các bạn.)
Hồi trước, thầy cô nào trẻ mà không vững vàng, thân thiện là cũng bị tụi mình cũng bắt nạt. Thế nên các thầy cô trẻ, các bạn cũng phải tự tin phấn đấu, để mà thi đua với sinh viên.
Những chia sẻ này mình mong rằng giúp cho chúng ta có thêm những góc nhìn khác nhau, vì mỗi người có cách tiếp cận khác nhau. Và các bạn nên biết rằng những vấn đề về sáng tạo trong dạy và học này không khỉ là ở Việt Nam mà vẫn đang xảy ra mọi nơi trên thế giới, ở các trường đại học, những engineering schools “tàn bạo” nhất với sinh viên mà mình đang và đã từng học.
Mình muốn nói rằng mình vẫn đang là nghiên cứu sinh và mình chưa có kinh nghiệm đứng lớp giảng dạy. Mình đang đứng ở góc độ vừa làm trò và làm thầy. Vậy nên điều quan trọng là mình mong rằng các chia sẻ như thế giúp các bạn giảng viên, các sinh viên trẻ sẽ cùng tham gia thảo luận để biết là sinh viên và giảng viên gặp khó khăn ở đâu. Các anh chị có nhiều kinh nghiệm giảng dạy đứng lớp sẽ cùng góp ý thảo luận để chúng ta học hỏi ở nhau.
Đây chỉ là những tóm tắt cơ bản nhất, các bạn quan tâm sẽ có một kho tài liệu rất chi tiết hướng dẫn cụ thể về cách bố trí bài giảng, dạy trong lớp học trên website của GS Richard Felder để tham khảo Website Prof. Richard Felder
Và, một điều cổ xưa như vũ trụ mà Đọt Chuối non đã nói rất nhiều lần đó là: Nếu chúng ta master được môn học Tư duy tích cực, Khiêm tốn – thành thật – yêu người vô điều kiện thì tự khắc sẽ có đủ mọi sáng tạo trong dạy, học hay tất cả mọi công việc (Chuỗi bài về Sáng tạo)
—
Phần chia sẻ tiếp đây là nội dung buổi training của GS Richard, được chia thành 2 phần chính:
Phần I: Sáng tạo trong dạy và học – Innovation in Learning and teaching
- Vì sao phải sáng tạo trong dạy và học
- Chương trình và lớp học nên được cấu trúc và giảng dạy ra sao
- Ai là người có thể đứng lớp giảng dạy
- Sinh viên học như thế nào, giảng viên dạy thế nào, vấn đề nhức nhối nằm ở đâu?
- Làm thế nào để kéo sinh viên vào cuộc trong khi giảng dạy – avtive learning
Sáng tạo trong dạy và học – Bài 2
Chào các bạn,Phần chia sẻ tiếp đây là nội dung buổi training của GS Richard, được chia thành 2 phần chính:
Phần I: Sáng tạo trong dạy và học – Innovation in Learning and teaching
- Vì sao phải sáng tạo trong dạy và học
- Chương trình và lớp học nên được cấu trúc và giảng dạy ra sao
- Ai là người có thể đứng lớp giảng dạy
- Sinh viên học như thế nào, giảng viên dạy thế nào, vấn đề nhức nhối nằm ở đâu?
- Làm thế nào để kéo sinh viên vào cuộc trong khi giảng dạy – avtive learning
Phần I: Sáng tạo trong dạy và học – Innovation in Learning and teaching
- Vì sao phải sáng tạo trong dạy và học
Vài phút ông dừng lại: “You got it? How do you feel?”
Mọi người ngơ ngác nhìn nhau, chẳng ai nói gì cả.
Ông nói là: “Tôi vừa mới chỉ nói chào mừng các bạn tới buổi học hôm nay và giới thiệu về bản thân thôi mà. Vậy mà không ai hiểu gì sao? Điều này giống như bạn đang đang giảng bài mà học trò ngồi dưới không hiểu gì ngồi nghệt mặt ra vậy”.
Trên website của Richard Felder có đoạn giới thiệu rằng giảng dạy ở bậc đại học có lẽ là một nghề kỹ năng duy nhất mà chẳng có yêu cầu và chuẩn bị hoặc đào tạo gì về chuyên môn sư phạm cho cái việc giảng dạy đó cả.
“Anh có cái bằng Tiến sĩ, tốt thôi! Nhân tiện kỳ tới anh dạy cho tôi môn này!”. “So you got a PhD. Good! By the way you are going to teach this course next semester!”.
Chưa kể đến việc là người thầy chẳng được học các kỹ năng môn học intangible (không thể sờ thấy được) khác liên quan đến tư duy tích cực, tâm lý học, nhân văn học… nên không biết cách tự vấn trăn trở ra sao để mà cải thiện thực trạng này.
Bạn có thấy bức tranh ở dưới này không? Nó nói vào thời tiền sử, lớp học ở trong hang đá và họ vẽ lên tường. Và hàng trăm nghìn năm sau chúng ta vẫn đang giảng dạy như người tiền sử là cắm mặt vào bảng để viết và dạy.
Thực sự là các kỹ sư và nhà công nghệ hiện nay được đào tạo không chỉ để ra ngồi máy lập trình được code, hay làm việc với máy móc, các con số đơn thuần. Để tồn tại trong thị trường lao động trong thời kỳ cạnh tranh khốc liệt hiện nay đòi hởi những kỹ năng tối cần thiết mà tâm lý học hiện đại của phương Tây gọi là right-brain skills, ví dụ như: ngôn ngữ, sáng tạo, quản lý, quan hệ con người, khả năng tự học. Các left-brain skills thiên về logic, tính toán…
Và chính các trường đại học cũng phải cạnh tranh sáng tạo trong giảng dạy và nghiên cứu để mà thu hút sinh viên giỏi, giảng viên giỏi để mà kiếm tiền. Điều này được nhấn mạnh và đề cập bởi hai tác giả rất nổi tiếng của Mỹ là Thomas Friedman – The world is flat và Daniel Pink – A whole new mind. Ở mức độ quốc gia và quốc tế thì đất nước nào mà không nỗ lực sáng tạo thì sẽ chết và cứ thụt lùi trong tối tăm.
Tuy nhiên, điều quan trọng ở đây là các bạn không cần chú trọng để ý quá nhiều băn khoăn đến kỹ năng não trái, não phải – right brain, left brain làm gì. Tâm lý học phương Tây chia ra như vậy cho dễ nhận diện và quản lý (sẽ nói kỹ hơn ở phần sau). Còn tâm lý học Phật giáo của phương Đông thì không chia thành hai phần riêng biệt như vậy mà chứng minh và khẳng định là ai cũng có cả kỹ năng não trái và phải. Chỉ có điều chúng ta muốn phát triển nó tới đâu và ở môi trường nào.
HẬU QUẢ nhìn thấy ngay trước mắt của không có sáng tạo trong dạy và học và sự mất tương xứng giữa phong cách dạy và học (sẽ được đề cập sâu hơn ở phần II), phần này GS Richard nói ở cuối nhưng mình đưa lên đầu.
- Ở người học sinh viên
-
Người học chẳng nắm được tí kiến thức nào ngoài mớ thông tin mòng mòng trong đầu.Sinh viên chán học, mất chú ý, mất trật tự trong lớp, nói chuyện riêng, chơi game, ngủ trong lớp.
Kết quả thi tồi tệ, cho rằng mình kém cỏi.
Không có động lực motivation nào để học tiếp và theo đuổi môn học.
Mất kiên nhẫn và chuyển nhanh qua môn học khác.
Bỏ học, chuyển ngành…
-
Thất vọng, tức giận với sinh viên cho rằng sinh viên lười biếng vì mình
mất bao nhiêu công sức dạy thế mà sinh viên chả tiếp thu được gì là sao?Thất vọng về chính mình, nghi ngờ về khả năng của mình?
Tự vấn bản thân là không hiểu mình có hợp với cái nghề làm dâu trăm sinh viên này không, rồi dằn vặt vì có muốn đổi nghề thì đã quá muộn.
- Chương trình và lớp học nên được cấu trúc và giảng dạy ra sao
Keep it balanced: Cân bằng giữa lý thuyết, thực hành, làm việc cá nhân hay làm việc nhóm… trong các môi trường văn hóa và hoàn cảnh khác nhau.
Để điều chỉnh và giữ cân bằng được ra sao thì bản thân mình nghĩ là trước hết phải hiểu được Learning and teaching style mà sẽ đề cập ở trong phần II. Tới nữa là cần phải có kinh nghiệm. GS Richard Felder mất 15 năm dạy học để nhận ra rằng “something is going wrong with my way of teaching and how student’s learning” do đó ông mới bắt đầu trăn trở tìm hiểu và tìm cách cải thiện vấn đề.
Nhìn lại bản thân mình, thực sự là mình được học đào tạo về đủ thứ khoa học kỹ thuật gần 6-7 năm nay rồi nhưng mình vẫn rất kém về các con số và tính toán liên quan đến máy móc kỹ thuật.
Mình học ở cả Á, Âu và Mỹ thì thấy là ở bậc đại học thì các technique có thể được áp dụng linh hoạt và gần như là như nhau mặc dù trong các môi trường văn hóa khác nhau, mà đặc biệt là giảng dạy về Engineering. Nên các bạn giảng viên trẻ hãy cùng với sinh viên linh động để cho lớp học của mình trở nên active và hiệu quả. Đừng lấy lý do văn hóa của ta thế nọ thế kia. Trừ khi là bạn phải dạy ở một số nước Trung Đông khi mà giáo viên chẳng nhìn thấy mặt sinh viên vì bị che mạng kín mịt thì mình phải có cách để thích ứng đặc biệt khác.
- Ai là người có thể đứng lớp dạy học
Một ông Tiến sĩ dạy về thực hành trồng lúa trong phòng lab thì chưa chắc là tốt bằng một bác nông dân hướng dẫn sinh viên kỹ thuật trồng lúa ra sao và hơn nữa dạy ở ngoài đồng ruộng. Khi mình đi học ở Mỹ hay ở Châu Âu, một môn học có 2-3 người dạy là rất bình thường (tất nhiên là có một người đứng ra chịu trách nhiệm chính về nội dung và mời các guest speakers và đồng giảng cho môn học).
Có những buổi thực hành – field trip mà được các kỹ sư hay công nhân lành nghề, hay người làm vườn chuyên nghiệp giới thiệu về trồng cây, máy móc dây truyền cho 1 buổi ngộ ra bao nhiêu điều bằng cả kỳ thầy dạy trên lớp mà mình cứ ù ù tai chả hiểu gì cả.
Hay ví dụ là mình học về môi trường, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo không có nghĩa là mình không học gì từ than đá dầu mỏ và các nguồn năng lượng khác. Trong các bài giảng, các guest speakers đến từ các tập đoàn than đá, dầu mỏ đến giảng là chuyện rất bình thường.
Từ vài năm trước, mình đã nói chuyện với các anh chị giảng viên trẻ là nên mời các guest speakers từ các ngành khác nhau, các chuyên gia kỹ sư từ các nhà máy đến lớp vì giảng viên trẻ lấy đâu ra kinh nghiệm thực tế. Khi mình tốt nghiệp đại học, thầy cô nói là ở lại trường. Mình nói là mình chưa muốn. Có thể sau này mình sẽ quay lại nhưng không phải bây giờ vì mình muốn được dạy theo cách mình muốn được học mà mình chưa được tiếp nhận.
Mình rất hiểu là hoàn cảnh thầy cô ở Việt Nam còn vất vả lắm, còn bị hạn chế lo đủ thứ mà không chuyên tâm giảng dạy được. Nhiều anh chị mình biết và nói chuyện tâm sự ban đầu cũng hào hứng áp dụng nhiều phương pháp mới nhưng rồi nhiều việc phải lo qua bẵng quên đi. Nếu mà cứ bẵng quên đi không sáng tạo đổi mới thì bản thân sẽ bị thụt lùi, sinh viên sẽ bị thụt lùi. Thầy mà dở thì làm hỏng không biết bao nhiêu thế hệ.
(Còn tiếp)
Chúc các bạn sáng tạo vượt bậc trong dạy và học.
Thân mến,
Thu Hằng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét