Khái niệm thứ ba chia rẽ những người theo Chủ nghĩa Tập thể và chủ
nghĩa Tự do Cá nhân liên quan tới trách nhiệm và sự tự do lựa chọn.
Chúng ta đã nói về nguồn gốc quyền, nhưng vẫn còn một phần tương tự liên
quan đến nguồn gốc của trách nhiệm. Quyền và trách nhiệm luôn đi đôi
với nhau. Nếu bạn coi trọng quyền sống cuộc sống của riêng bạn không có
người khác nói bạn phải làm cái gì, khi đó bạn phải thừa nhận trách
nhiệm là độc lập, phải tự lo liệu cho chính mình chứ không trông chờ
người khác chăm lo cho bạn. Quyền và trách nhiệm chỉ là hai mặt khác
nhau của cùng một đồng xu.
Nếu chỉ cá nhân có quyền, suy ra
rằng chỉ cá nhân có trách nhiệm. Nếu nhóm có quyền, khi đó nhóm cũng có
trách nhiệm, và, một trong những thách đấu ý thức hệ lớn nhất của thời
đại chúng ta chính là ở điểm này.
Những người Tự do Cá nhân là
những người đấu tranh cho quyền cá nhân. Vì thế họ chấp nhận nguyên tắc
trách nhiệm cá nhân hơn là trách nhiệm nhóm. Họ tin rầng mọi người có
bổn phận riêng, trực tiếp trong việc chăm lo, trước tiên cho anh ta và
gia đình mình, và sau đó là cho những người khác đang trong cảnh khó
khăn. Điều đó không có nghĩa là họ không tin tưởng vào việc giúp đỡ lẫn
nhau. Chỉ bởi vì tôi là một người theo chủ nghĩa Tự do Cá nhân không có
nghĩa là tôi phải di chuyển chiếc đàn piano của tôi một mình. Nó chỉ có
nghĩa là tôi tin rằng việc di chuyển là trách nhiệm của riêng tôi, chứ
không phải của ai khác, và nó là hoàn toàn tùy thuộc tôi nếu muốn kêu
gọi sự hỗ trợ tự nguyện của những những khác.
Mặt khác, những
người theo Chủ nghĩa Tập thể tuyên bố rằng những cá nhân không chịu
trách nhiệm riêng đối với các việc từ thiện, đối với việc nuôi dạy con
trẻ, chăm sóc cha mẹ già, hoặc thậm chí chăm sóc chính họ. Đây là những
bổn phận nhóm của nhà nước. Những người Tự do Cá nhân trông mong tự mình
làm các việc này. Những người Tập thể Chủ nghĩa muốn chính phủ làm việc
đó cho họ: cung cấp công việc và chăm sóc sức khỏe, đảm bảo lương tối
thiểu, thức ăn, giáo dục, và một nơi tươm tất để sống. Những người Tập
thể Chủ nghĩa bị quyến rũ bởi chính phủ. Họ tôn thờ chính phủ. Họ bám
dính vào chính phủ xem như là một cơ chế nhóm tối thượng để giải quyết
tất cả mọi vấn đề.
Những người Tự do Cá nhân không chia sẻ
niềm tin đó. Họ nhìn thấy chính quyền như là người tạo ra nhiều vấn đề
hơn là giải quyết chúng. Họ tin rằng tự do lựa chọn sẽ dẫn đến giải pháp
tốt nhất cho các vấn đề kinh tế và xã hội. Hàng triệu triệu nỗ lực và ý
tưởng, mỗi cái trải qua sự cạnh tranh, sự thử và sai – từ đó giải pháp
tốt nhất sẽ trở nên rõ ràng từ việc so sánh kết quả của nó với các kết
quả khác – quá trình đó sẽ sinh ra các kết quả vượt trội hơn so với cái
có thể đạt được bởi một nhóm những nhà chính trị, hoặc những ủy ban “gồm
những người được gọi là thông thái”.
Đối lập lại, những người
Tập thể Chủ nghĩa không tin tưởng vào tự do. Họ sợ tự do. Họ được
thuyết phục rằng tự do có thể tạm ổn trong các vấn đề nhỏ như là bạn
muốn đeo chiếc tất màu gì, nhưng khi nó đề cập đến các vấn đề quan trọng
như phát hành tiền, kinh doanh ngân hàng, đầu tư, các chương trình bảo
hiểm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục và vân vân... để cho tự do sẽ không
ổn. Những việc này, họ nói, đơn giản phải được kiểm soát bởi chính phủ.
Vì nếu không sẽ rất lộn xộn.
Có hai lý do cho sự phổ biến của
khái niệm đó. Một là hầu hết chúng ta đã được giáo dục trong các trường
của chính phủ, và đó là những gì chúng ta đã được dạy bảo. Lý do còn lại
là do chính phủ là một nhóm có thể ép buộc một cách hợp pháp tất cả mọi
người tuân theo. Nó có quyền lực thu thuế, được hỗ trợ bởi nhà tù và
các lực lượng vũ trang để bắt buộc tất cả mọi người đứng vào trong hàng,
và nó là một khái niệm rất hấp dẫn đối với những đầu óc tự cho mình là
những “nhà thiết kế xã hội”
Những người Tập thể Chủ nghĩa nói
“chúng ta phải bắt mọi người làm những gì chúng ta nghĩ họ nên làm, bởi
vì họ quá ngu xuẩn để có thể tự làm cho họ. Chúng ta, mặt khác, đã được
học hành. Chúng ta đọc nhiều sách. Chúng ta được cung cấp thông tin.
Chúng ta thông minh hơn là những người ngoài kia. Nếu chúng ta để mặc
họ, họ sẽ phạm những sai lầm khủng khiếp. Và vì thế, nó là hoàn toàn do
chúng ta, những người đã được khai sáng. Chúng ta sẽ quyết định thay mặt
cho xã hội và chúng ta sẽ áp đặt việc thực thi các quyết định của chúng
ta bởi luật pháp, sao cho không ai có lựa chọn nào khác. Chúng ta phải
cai trị theo cách này vì đó là bổn phận của chúng ta đối với nhân loại.”
Ngược lại, những người Tự do Cá nhân nói, “Chúng ta cũng nghĩ rằng
chúng ta đúng và rằng nhiều người ít khi làm những gì mà chúng ta nghĩ
họ nên làm, nhưng chúng ta không tin vào việc cưỡng ép người khác tuân
theo ý chí của chúng ta, bởi vì nếu chúng ta ban hành nguyên tắc đó, thì
những người khác, đại diện cho những nhóm đông hơn chính chúng ta, cũng
có thể ép buộc chúng ta làm làm theo những nghị định của họ, và khi đó
sẽ là dấu chấm hết cho tự do của chúng ta.”
Một cách nhanh
nhất để phát hiện ra một người Tập thể Chủ nghĩa là xem anh ta phản ứng
thế nào đối các vấn đề chung. Không quan trọng điều gì quấy rầy anh ta
trong cuộc sống thường nhật – bất kể đó là xả rác ra xa lộ, hút thuốc
nơi công cộng, ăn mặc khiếm nhã, cố chấp, gửi thư rác, vân vân... phản
ứng ngay lập tức của anh ta là “Cần phải có luật cho việc này !” Và, tất
nhiên, những viên chức chính phủ đang kiếm sống từ sự áp đặt luật lệ sẽ
vô cùng vui sướng để giúp thúc đẩy nó. Hậu quả là chính phủ ngày càng
phát triển phình ra. Đó là xa lộ một chiều. Mỗi năm qua đi lại càng có
thêm luật mới, và càng mất bớt tự do. Mỗi điều luật bản thân trông có vẻ
tương đối tử tế, được cho là thỏa đáng vì một vài sự tiện lợi nào đó
hoặc vì lợi ích lớn hơn của đại đa số, nhưng quá trình sẽ tiếp tục mãi
mãi cho đến khi chính phủ trở thành tuyệt đối và tự do tuyệt diệt.
Hội chứng Robin Hood
Một ví dụ tiêu biểu cho suy nghĩ của những người Tập thể Chủ nghĩa là
việc sử dụng chính phủ để làm những hoạt động từ thiện. Hầu hết mọi
người tin rằng chúng ta đều có trách nhiệm giúp đỡ những người khác đang
gặp khó khăn nếu chúng ta có thể, nhưng thế còn những người phản đối
thì sao, những người không quan tâm đến sự khó khăn của người khác thì
sao? Nên chăng sự ích kỷ họ được cho phép trong khi chúng ta lại quá hào
phóng? Những người Tập thể Chủ nghĩa xem những con người như vậy như là
đáng bị cưỡng chế, bởi vì lý do là xứng đáng. Anh ta xem chính mình như
là một Robin Hood thời hiện đại, cướp của người giàu chia cho người
nghèo. Tất nhiên, không phải tất cả của cướp được đi đến tay người
nghèo. Rốt cuộc thì Robin và những đồng sự của anh ta cần phải ăn, phải
uống và vui vẻ, và chi phí cho việc đó không hề rẻ chút nào. Nó tiêu tốn
cả một bộ máy hành chính khổng lồ để quản lý các việc từ thiện công, và
các chàng Robin Hood trong chính phủ đã trở nên quen thuộc với phần
chia khổng lồ của ăn cướp được, trong khi những người nông dân – chà, họ
biết ơn vì những gì họ nhận được. Họ không quan tâm là nó thất thoát
bao nhiêu trên đường đi. Dù sao đi nữa thì tất cả cũng là của ăn cướp từ
những người khác.
Cái gọi là từ thiện của Chủ nghĩa Tập thể
là bản xuyên tạc của câu chuyện trong Kinh Thánh về quí nhân phù trợ,
người đã ngừng giữa đường để giúp đỡ một người là bị cướp và bị đánh.
Ông thậm chí đã mang nạn nhân tới một quán trọ và trả tiền trọ cho đến
khi anh ta hồi phục. Tất cả một người đều tán dương hành động trắc ẩn và
thiện tâm này, nhưng chúng ta sẽ nghĩ sao nếu như quí nhân kia chĩa mũi
kiếm của ông ta vào người lữ hành tiếp theo và đe đọa giết anh ta nếu
như anh ta không chịu giúp đỡ? Nếu như chuyện đó xảy ra, thì câu chuyện
quí nhân phù trợ chắc không được đưa vào sách Thánh Kinh; bởi vì, khi
đó, quí nhân kia sẽ không khác gì hơn là một tên cướp nguyên hình mà hắn
cũng có thể có các động cơ đạo đức. Vì chúng ta tất cả đều biết rằng,
hắn hoàn toàn có thể nại rằng hắm chỉ chăm lo cho gia đình mình và nuôi
ăn đàn con. Hầu hết các tội ác được lý giải cho phù hợp với lương tâm
theo cách này, nhưng cuối cùng vẫn là tội ác. Khi sự cưỡng bức bước vào,
thì sự từ thiện ra đi.
Những người Tự do Cá nhân từ chối chơi
trò này. Chúng ta kỳ vọng mọi người rộng lượng, nhưng chúng ta cũng tin
rằng một người phải được tự do để không phải rộng lượng nếu như anh ta
không muốn vậy. Nếu anh ta thích cho của bố thí khác hơn cái chúng ta
thúc giục anh ta, nếu anh ta thích cho một số lượng ít hơn số mà chúng
nghĩ anh ta nên cho, hoặc nếu cái anh ta thích hơn là không cho một tí
gì, chúng ta tin rằng chúng ta không có quyền bắt ép anh ta tuân theo ý
chí của chúng ta. Chúng ta có thể cố gắng thuyết phục anh ta làm vậy;
chúng ta có thể kêu gọi lương tâm của anh ta; và đặc biệt chúng ta có
thể chỉ ra bằng tấm gương tốt của riêng chúng ta; nhưng chúng ta bác bỏ
bất cứ mưu toan nào kết băng đảng chống lại anh ta, hoặc bằng bạo lực áp
chế anh ta trong khi chúng ta lấy tiền ra khỏi túi anh ta hoặc bằng
cách sử dụng thùng phiếu bầu để thông qua luật để lấy tiền của anh bằng
cách thu thuế. Trong cả hai trường hợp, nguyên lý là giống nhau. Nó được
gọi là ăn cướp.
Những người Tập thể Chủ nghĩa muốn bạn tin
rằng Tự do Cá nhân là một từ chỉ sự ích kỷ, bởi vì những người Tự do Cá
nhân phản đối lại trợ cấp xã hội và các dạng tái phân phối của cải cưỡng
bức khác, nhưng sự thật thì ngược lại. Những người Tự do Cá nhân chủ
trương từ thiện đích thực, đó chỉ có thể là sự cho đi một cách tự nguyện
tiền bạc của riêng mình, trong khi những người Tập thể Chủ nghĩa chủ
trương cưỡng bức cho đi tiền bạc của người khác; tất nhiên, đó là lý do
tại sao nó phổ biến như vậy.
Thêm một ví dụ nữa. Những người
Tập thể Chủ nghĩa nói, “Tôi nghĩ mọi người nên thắt dây an toàn khi lái
xe ô tô. Mọi người có thể bị thương nếu họ không thắt dây an toàn. Vậy
hãy thông qua một luật bắt tất cả phải thắt dây an toàn. Nếu ai không
làm, chúng ta sẽ nhét tên ngốc đó và tù.” Những người Tự do Cá nhân nói,
“Tôi nghĩ tất cả nên thắt dây an toàn. Mọi người có thể bị thương nếu
họ không thắt dây an toàn, nhưng tôi không tin vào việc ép buộc bất cứ
ai làm vậy. Tôi tin vào việc thuyết phục họ bằng lô-gic, bằng niềm tin
và bằng tấm gương tốt, nếu tôi có thể, tôi tin vào sự tự do chọn lựa.”
Một trong những khẩu hiệu nổi tiếng nhất của chủ nghĩa Marx là “Làm
theo năng lực, hưởng theo nhu cầu.” Đó là viên đá nền móng của chủ nghĩa
xã hội trên lý thuyết, và nó là một khái niệm rất hấp dẫn. Một người
khi lần đầu tiên nghe khẩu hiệu này có thể sẽ nói: “Có gì sai với nó?
Chẳng phải đó là điều cốt lõi của lòng từ thiện và trắc ẩn đối với những
người đang cần giúp đỡ? Cái gì có thể sai với việc cho đi theo khả năng
của bạn tới người khác theo nhu cầu của họ?” Và câu trả lời là, không
có gì sai với nó cả – nếu chỉ để nói, nhưng nó là một khái niệm không
hoàn chỉnh. Câu hỏi chưa được trả lời là nó đạt được như thế nào? Nó sẽ
được làm thông qua cưỡng bức hay trong tự do?
Như đã đề cập
trước kia rằng những người Tập thể Chủ nghĩa và Tự do Cá nhân thường
đồng thuận về mục đích nhưng họ bất đồng trên cách làm, và đây là một ví
dụ điển hình. Những người Tập thể Chủ nghĩa nói hãy làm nó bằng sức
mạnh của luật pháp. Những người Tự do Cá nhân nói hãy để nó cho tự do ý
chí. Những người Tập thể Chủ nghía nói sẽ không có đủ người hưởng ứng
trừ phi họ bị ép buộc. Những người Tự do Cá nhân nói sẽ có đủ người
hưởng ứng để làm được việc này. Ngoài ra, duy trì tự do cũng là quan
trọng. Những người Tập thể Chủ nghĩa chủ trương hợp pháp hóa hành động
cướp bóc nhân danh các lý do xứng đáng, với niềm tin rằng mục đích biện
hộ cho phương tiện. Những người Tự do Cá nhân chủ trương tự do ý chí và
từ thiện đích thực, với niềm tin rằng mục đích xứng đáng sẽ không còn
xứng đáng khi đạt được bằng cướp bóc và từ bỏ tự do.
Có một
câu chuyện kể về một người cách mạng Bôn-sê-vik đứng trên bục diễn
thuyết trước một đám đông nhỏ ở Quảng trường Thời đại. Sau khi miêu tả
viễn cảnh huy hoàng của chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, anh ta
nói: “Hãy đến với cuộc cách mạng, mọi người sẽ được ăn món cháo hành với
thịt băm.” Một người đàn ông bé nhỏ ở phía sau đám đông hét lên: “Tôi
không thích món cháo hành với thịt băm.” Người Bôn-sê-vik suy nghĩ một
lát và trả lời: “Hãy đến với cuộc cách mạng, đồng chí sẽ thích món cháo
hành với thịt băm.”
Đây là sự khác nhau thứ ba giữa Chủ nghĩa
Tập thể và chủ nghĩa Tự do Cá nhân, và có lẽ nó là nền tảng quan trọng
nhất của chúng; Những người Tập thể Chủ nghĩa tin vào cưỡng bức; những
người Tự do Cá nhân tin vào tự do.
-- Thánh Ca Tự Do --